Czym jest próchnica zębów?
Próchnica to bakteryjna choroba tkanek twardych zęba. Jest jedną z najczęstszych chorób zakaźnych jamy ustnej. Dotyka zarówno dzieci, młodzież, jak i dorosłych. Próchnica rozwija się w wyniku działania bakterii. Najczęściej są to bakterie Streptococcus mutans. Bakterie te metabolizują cukry. Produkują kwasy uszkadzające szkliwo zębów. Kwaśne środowisko powoduje demineralizację szkliwa. Pozbawia to zęby naturalnej ochrony. Próchnica to proces demineralizacji zęba. Prowadzi on do jego całkowitego rozpadu. Próchnica to proces, w wyniku którego dochodzi do odwapnienia szkliwa.
"Próchnica to choroba wynikająca z zaburzenia równowagi procesów demineralizacji i remineralizacji."
Zęby znajdują się w ciągłym stanie demineralizacji i remineralizacji.
Jakie są przyczyny próchnicy?
Próchnica jest wywoływana przez bakterie żyjące w jamie ustnej. Węglowodany są pożywką dla bakterii. Głównie chodzi o cukry proste i dwucukry. Czynniki sprzyjające próchnicy to niewłaściwa higiena. Dieta bogata w cukry również zwiększa ryzyko. Genetyka także może mieć wpływ. Zaburzenia wchłaniania wapnia zwiększają ryzyko. Zaburzenia w wydzielaniu śliny także sprzyjają próchnicy. Refluks żołądkowo-przełykowy może zwiększać ryzyko.
Nie jedz tyle słodyczy, bo zepsują Ci się zęby.
Objawy i etapy rozwoju próchnicy
Próchnica nie zawsze przebiega z bólem zęba. Początkowo pacjent może nie zdawać sobie sprawy z choroby. Ubytki mogą być bezobjawowe. Pojawienie się dolegliwości bólowych świadczy o zaawansowaniu problemu. Zawsze wymaga to konsultacji ze stomatologiem. W początkowej fazie na zdrowym szkliwie pojawia się plama próchnicowa. Jest to matowa, kredowobiała zmiana.
Wyróżniamy kilka typów próchnicy:
- początkowa
- powierzchowna
- średnia
- głęboka
Próchnica wczesna (butelkowa) często dotyka dzieci. Pojawia się u zębów siecznych górnych. Dzieci zasypiają z butelką ze słodzonym napojem. Skutki próchnicy wczesnej bywają poważne.
Czy przy próchnicy boli ząb?
Przy próchnicy może wystąpić ból zęba. Dolegliwości pojawiają się, gdy proces chorobowy jest zaawansowany.
Czy próchnica początkowa może powodować ból?
Najczęściej próchnica początkowa nie powoduje bólu.
Czy próchnica może się cofnąć?
Próchnica zębów jest odwracalna na wczesnym etapie. Badania w Australii wykazały, że odpowiednia pielęgnacja może cofnąć proces próchnicotwórczy. 50% przypadków próchnicy jest odwracalna. Wymaga to właściwej pielęgnacji. Wczesne wykrycie próchnicy zwiększa szansę na jej cofnięcie. Mała zmiana może się 'zatrzymać'. Nie cofnie się jednak samoistnie.
"50 lat badań pokazało, że próchnica nie zawsze postępuje."
Badanie na 8084 powierzchniach zębów trwało 33 miesiące. Procent zmian cofających się wyniósł 50%.
Jakie czynniki sprzyjają cofnięciu próchnicy początkowej?
- Zmiana nawyków higienicznych.
- Stosowanie odpowiednich środków wspomagających odbudowę szkliwa.
- Systematyczne kontrole stomatologiczne.
- Profesjonalna profilaktyka w gabinecie.
Zaawansowana próchnica nie może się cofnąć. Raz rozpoczęty proces próchniczy postępuje. Nie cofa się samoistnie.
Leczenie próchnicy
Leczenie próchnicy zależy od jej zaawansowania. Wczesne stadium pozwala na remineralizację. Stosuje się pasty i żele z wysokim stężeniem fluoru. Pomagają preparaty z fosfopeptydami i wapniem (CPP-ACP). Możliwe jest leczenie infiltracyjne (Icon). Zaawansowana próchnica wymaga interwencji stomatologa. Stosuje się borowanie. Ubytki wypełnia się plombami. Często używa się wypełnień światłoutwardzalnych. Głęboka próchnica wymaga leczenia kanałowego. W leczeniu kanałowym stosuje się gutaperkę.
Czy leczenie próchnicy boli?
Większość procedur stomatologicznych jest przeprowadzana w znieczuleniu miejscowym. Minimalizuje to dyskomfort pacjenta.
"Nadmierne leczenie czyni więcej szkody niż pożytku."
Nie istnieje jedna skuteczna metoda leczenia głębokich ubytków.
Zapobieganie próchnicy – klucz do zdrowia
Profilaktyka jest kluczowa w zapobieganiu próchnicy. Należy szczotkować zęby co najmniej dwa razy dziennie. Używaj szczoteczki miękkiej lub średniej twardości. Pasta do zębów powinna zawierać fluor. Nitkuj przestrzenie między zębami raz dziennie. Używanie irygatora także pomaga. Płucz usta płynem do płukania jamy ustnej.
- Dwa razy dziennie starannie myj zęby.
- Nitkuj przestrzenie między zębami.
- Płucz usta płynem do płukania.
Dieta odgrywa ważną rolę. Ogranicz spożycie cukrów i słodyczy. Unikaj słodkich i gazowanych napojów. Po posiłku płucz zęby wodą. Żuj gumę bez cukru przez około 10 minut. Spożywaj dużo nabiału.
- Ogranicz liczbę spożywanych posiłków.
- Eliminuj lub ogranicz słodycze.
- Unikaj słodyczy i innych produktów bogatych w węglowodany.
- Spożywaj dużo nabiału.
Regularne wizyty u dentysty są niezbędne. Odbywaj wizytę raz w roku. Zaleca się wizyty co najmniej raz na 6 miesięcy. Profesjonalna profilaktyka w gabinecie jest ważna. Lakowanie zębów u dzieci chroni przed próchnicą. Zaleca się lakowanie w wieku 6-8 lat. Lakier fluorkowy wzmacnia szkliwo. Chroni on przed działaniem kwasów. Unikaj palenia tytoniu. Ma negatywny wpływ na zdrowie jamy ustnej.
- Należy raz w roku odbyć wizytę stomatologiczną.
- Regularne wizyty u stomatologa co 6 miesięcy.
- Lakowanie zębów u dzieci w wieku 6-8 lat.
- Unikaj palenia tytoniu.
Można monitorować pH jamy ustnej. Użyj papierków lakmusowych. Płucz jamę ustną wodorotlenkiem magnezu. Przygotuj płukankę z soli morskiej i sody oczyszczonej. Spożywaj zielone soki i warzywa. Algi Chlorella są pomocne.
- Monitoruj pH jamy ustnej kilka razy dziennie.
- Płucz jamę ustną wodorotlenkiem magnezu.
- Przygotuj płukankę z soli morskiej i sody oczyszczonej.
- Spożywaj zielone soki, szejki i warzywa zawierające algi Chlorella.
Odpowiednia higiena jamy ustnej jest podstawą. Pomaga w zapobieganiu próchnicy.
Statystyki dotyczące próchnicy
Próchnica jest chorobą tak powszechną, jak grypa. Choruje na nią blisko 85 procent dzieci. Dotyka 99 procent dorosłych. W populacji 40-latków cierpi na nią ponad 99 procent osób. 84 procent dzieci ma próchnicę. W tym 77 procent 5-latków. 89 procent 7-latków ma próchnicę. Próchnicę ma 85 procent 12-latków. Około 2 miliardy ludzi cierpi na próchnicę zębów stałych. 514 milionów dzieci ma próchnicę zębów mlecznych. 90 proc. Polaków wciąż ma próchnicę. 98% Polaków ma próchnicę. W krajach skandynawskich ten odsetek wynosi 10-15 proc. W krajach Europy Zachodniej odsetek jest mniejszy. Kobiety są bardziej narażone niż mężczyźni. Próchnica to problem u coraz młodszych dzieci. W Wielkiej Brytanii 12 mln pacjentów rocznie boruje zęby. Ponad 80% populacji Wielkiej Brytanii ma co najmniej jedną plombę. Średnia liczba plomb na mieszkańca wynosi 7.
Statystyki dotyczące próchnicy w Polsce i krajach skandynawskich:
| Region | Odsetek próchnicy |
|---|---|
| Polska | 90% |
| Kraje skandynawskie | 10-15% |
Skutki nieleczonej próchnicy
Nieleczona próchnica postępuje. Prowadzi do poważnych powikłań. Grozi nie tylko utratą zębów. Może uszkodzić naczynia krwionośne. Może wywołać stan zapalny mózgu. Zaawansowana próchnica prowadzi do chorób miazgi zęba. Powikłania nieleczonej próchnicy obejmują zapalenie mięśnia sercowego. Może wystąpić infekcyjne zapalenie wsierdzia. Sepsa jest możliwym skutkiem. Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych także. Możliwe jest zapalenie nerwu wzrokowego. Reumatoidalne zapalenie stawów. Miażdżyca i cukrzyca mogą być powiązane. Depresja także bywa skutkiem.
Nieleczona próchnica postępuje i prowadzi do powikłań.
Czy nieleczona próchnica boli?
Nieleczona próchnica postępuje i prowadzi do powikłań.
Podsumowanie
Próchnica to poważna choroba zębów. Wczesne wykrycie daje szansę na jej zatrzymanie. Remineralizacja jest możliwa na początku. Zaawansowana próchnica wymaga leczenia stomatologicznego. Kluczowe jest szybkie rozpoczęcie leczenia. Profilaktyka jest najlepszą metodą zapobiegania. Regularna higiena i wizyty u dentysty są niezbędne. Dieta niskocukrowa i fluor chronią zęby. Pamiętaj o konsekwencjach nieleczonej próchnicy. Dbanie o zęby to inwestycja w zdrowie całego organizmu.
"Kluczowe jest szybkie rozpoczęcie leczenia."
