Czym jest grzybica jamy ustnej?
Grzybica jamy ustnej to choroba zapalna. Nazywana jest również kandydozą. Wywołują ją grzyby z rodzaju Candida. Najczęściej jest to Candida albicans. Drożdżaki te bytują naturalnie w jamie ustnej. Znajdują się u około 70% dorosłych osób. U dzieci odsetek ten wynosi około 5%. Candida albicans w normalnych warunkach nie powoduje problemów. Staje się chorobotwórczy przy sprzyjających czynnikach. Kandydoza jest jednym z najczęstszych zakażeń błon śluzowych.
Jakie są przyczyny grzybicy jamy ustnej?
Grzybica jamy ustnej pojawia się, gdy równowaga mikroflory zostaje zaburzona. Wiele czynników sprzyja namnażaniu drożdżaków. Osłabiona odporność jest główną przyczyną. Choroby takie jak HIV, cukrzyca czy nowotwory zwiększają ryzyko. Niedobory witamin i minerałów również mają wpływ. Antybiotykoterapia niszczy pożyteczną florę. Intensywne płukanie jamy ustnej roztworami przeciwbakteryjnymi też szkodzi. Suchość w ustach (kserostomia) sprzyja grzybicy. Przewlekłe drażnienie protezami lub aparatami ortodontycznymi jest czynnikiem ryzyka. Przyjmowanie leków sterydowych, wziewnych lub miejscowych, osłabia błonę śluzową. Zła higiena jamy ustnej to prosta droga do zakażenia. Palenie papierosów i dieta bogata w cukry również sprzyjają chorobie. Zaburzenia hormonalne i ciąża mogą zwiększać podatność. Podeszły wiek i okres noworodkowy to fizjologiczne czynniki ryzyka. Mikrouszkodzenia błony śluzowej ułatwiają rozwój infekcji.
Dlaczego antybiotyki wywołują grzybicę?
Antybiotyki zabijają bakterie chorobotwórcze. Niszczą także pożyteczne bakterie fizjologiczne. Zaburza to naturalną równowagę flory. Drożdżaki Candida mogą wtedy nadmiernie się rozmnożyć.
Czy grzybica jamy ustnej jest zaraźliwa?
Tak, grzybica jamy ustnej jest zaraźliwa. Może przenosić się przez bezpośredni kontakt.
Jakie są objawy grzybicy jamy ustnej?
Objawy grzybicy jamy ustnej są różnorodne. Często pojawia się biały nalot. Wygląda jak kożuch mleka. Pokrywa język, podniebienie lub wewnętrzną stronę policzków. Może być bolesny. Czasami występują rumieniowate zmiany na błonie śluzowej. Uczucie suchości i pieczenia w ustach jest częste. Pacjenci skarżą się na nieprzyjemny smak. Ból podczas jedzenia lub przełykania to typowy objaw. Mogą pojawić się owrzodzenia jamy ustnej. Pęknięcia w kącikach ust (zajady) są również symptomem. Czasem choroba przebiega bezobjawowo. Grzybica może rozprzestrzeniać się. Może objąć gardło, przełyk, a nawet tchawicę.
Oto najczęstsze objawy:
- Biały nalot na języku, podniebieniu, policzkach.
- Uczucie suchości w jamie ustnej.
- Uczucie pieczenia w jamie ustnej.
- Nieprzyjemny smak w ustach.
- Ból podczas jedzenia lub przełykania.
- Rumieniowate zmiany na błonie śluzowej.
- Owrzodzenia jamy ustnej.
- Pęknięcia w kącikach ust.
- Nieprzyjemny zapach z ust.
Rodzaje kandydozy jamy ustnej
Grzybica jamy ustnej występuje w różnych postaciach klinicznych. Wyróżnia się postać ostrą i przewlekłą. Kandydoza rzekomobłoniasta ostra objawia się białymi nalotami. Kandydoza ostra zanikowa powoduje zaczerwienienie i ból. Kandydoza przewlekła zanikowa często dotyczy osób z protezami. Kandydoza przewlekła hiperplastyczna charakteryzuje się zgrubieniami błony śluzowej.
Rozpoznanie grzybicy jamy ustnej
Lekarz rozpoznaje grzybicę na podstawie objawów. Może wykonać badanie cytologiczne. Płytkę pobiera się z błony śluzowej. Wymaz najlepiej pobrać na czczo. Nie należy myć zębów przed badaniem. Badanie mykologiczne potwierdza obecność grzybów.
Leczenie grzybicy jamy ustnej
Leczenie grzybicy jamy ustnej wymaga wizyty u lekarza. Lekarz przepisuje leki przeciwgrzybicze. Stosuje się leki ogólnoustrojowe lub miejscowe. Miejscowe leki to płyny do płukania ust. Dostępne są także żele i lokalne tabletki. Czasem potrzebne są roztwory do irygacji. Przykładowe substancje czynne to nystatyna, mikonazol, chlorheksydyna. Leczenie powinno być kompleksowe. Obejmuje eliminację czynników sprzyjających. Ważna jest prawidłowa higiena jamy ustnej. Choroby współistniejące wymagają kontroli.
Domowe sposoby na grzybicę jamy ustnej
Domowe sposoby mogą wspomagać leczenie grzybicy. Nie zastąpią jednak wizyty u lekarza. Propolis ma właściwości przeciwdrobnoustrojowe. Możesz płukać usta roztworem propolisu. Dodaj łyżeczkę propolisu do 200 ml wody. Płucz kilka razy dziennie. Olejek z drzewa herbacianego jest znany z działania przeciwgrzybiczego. Kilka kropel olejku dodaj do szklanki wody. Płucz usta kilka razy dziennie. Soda oczyszczona ma właściwości zasadowe. Rozpuść łyżeczkę sody w szklance ciepłej wody. Płucz jamę ustną kilka razy dziennie. Ocet jabłkowy ma właściwości przeciwdrobnoustrojowe. Dodaj łyżeczkę octu do szklanki wody. Stosuj jako płukankę kilka razy dziennie. Czosnek i cebula mają właściwości grzybobójcze. Spożywaj je w surowej postaci. Szałwia jest tradycyjnym ziołem. Można stosować napar do płukania ust. Olej kokosowy i miód mają pewne właściwości. Olejki eukaliptusowy i miętowy również bywają stosowane. Probiotyki pomagają przywrócić równowagę flory. Spożywaj jogurty naturalne bez cukru. Możesz przyjmować probiotyki w tabletkach. Witamina C wspiera odporność. Stosowanie płynów do płukania jamy ustnej z naturalnymi składnikami jest pomocne.
Jak przygotować płukankę z sody oczyszczonej?
Rozpuść jedną łyżeczkę sody oczyszczonej w szklance ciepłej wody. Dokładnie wymieszaj. Płucz jamę ustną przygotowanym roztworem. Stosuj kilka razy w ciągu dnia.
Czy ocet jabłkowy pomaga na grzybicę jamy ustnej?
Ocet jabłkowy ma właściwości przeciwgrzybicze. Można go stosować jako płukankę. Dodaj łyżeczkę octu jabłkowego do szklanki wody. Płucz usta kilka razy dziennie.
Jakie probiotyki stosować przy grzybicy jamy ustnej?
Wspomagaj leczenie probiotykami. Spożywaj jogurty naturalne bez dodatku cukru. Możesz też przyjmować probiotyki w kapsułkach.
Dieta przy grzybicy jamy ustnej
Właściwa dieta wspiera walkę z grzybicą. Drożdżaki żywią się cukrami. Należy wykluczyć cukry z diety. Unikaj wysoko przetworzonych produktów. Ogranicz spożycie alkoholu i tytoniu. Odstaw produkty pszenne. Wprowadź do diety warzywa w różnych kolorach. Spożywaj produkty z żywymi kulturami bakterii. Czosnek, oregano, kurkuma mają właściwości przeciwgrzybicze. Olej kokosowy jest również zalecany. Dieta uboga w węglowodany jest kluczowa. Uzupełnij niedobory żelaza, kwasu foliowego, witamin. Szczególnie ważne są witaminy C i z grupy B.
Czego unikać w diecie przy grzybicy jamy ustnej?
Przy grzybicy jamy ustnej unikaj cukrów. Wyeliminuj słodycze i produkty pszenne. Ogranicz alkohol i wysoko przetworzoną żywność.
Zapobieganie grzybicy jamy ustnej
Zapobieganie jest lepsze od leczenia. Przestrzegaj prawidłowej higieny jamy ustnej. Regularnie szczotkuj zęby. Używaj nici dentystycznej. Czyść protezy i aparaty ortodontyczne. Wyjmuj protezy na czas snu. Przechowuj je na sucho. Systematycznie odwiedzaj stomatologa. Natychmiast lecz próchnicę. Unikaj nadmiernego stosowania płynów do płukania ust. Szczególnie tych przeciwbakteryjnych. Stosuj leki osłonowe przy antybiotykoterapii. Spożywaj jogurty z żywymi kulturami bakterii. Unikaj diety bogatej w węglowodany. Dbaj o ogólną odporność organizmu. Kontroluj choroby przewlekłe, np. cukrzycę.
Jak dbać o protezy, aby uniknąć grzybicy?
Regularnie czyść protezy. Wyjmuj je na noc. Przechowuj je w suchym miejscu. Zapobiega to namnażaniu grzybów.
Grzybica po antybiotykach
Grzybica po antybiotyku to częste powikłanie. Antybiotyki niszczą florę bakteryjną. Dotyczy to zarówno bakterii chorobotwórczych, jak i pożytecznych. Osłabiona flora nie kontroluje rozwoju grzybów Candida. Kolonie grzybów mogą się wtedy nadmiernie rozwijać. Grzybica poantybiotykowa może objąć jamę ustną. Może też dotyczyć pochwy lub przewodu pokarmowego. Objawy w jamie ustnej to biały nalot i pieczenie. W pochwie pojawia się swędzenie i serowate upławy. W przewodzie pokarmowym występują bóle brzucha i wzdęcia. Aby uniknąć grzybicy po antybiotyku, stosuj probiotyki. Ogranicz cukier w diecie podczas i po leczeniu. Spożywaj naturalne probiotyki, np. kiszonki.
Kiedy pojawia się grzybica po antybiotyku?
Grzybica może pojawić się w trakcie antybiotykoterapii. Często występuje krótko po jej zakończeniu. Ryzyko rośnie przy długotrwałym leczeniu.
Do jakiego lekarza zgłosić się z grzybicą jamy ustnej?
Objawy grzybicy jamy ustnej wymagają konsultacji lekarskiej. Możesz zgłosić się do lekarza rodzinnego. Może być potrzebna wizyta u stomatologa. W trudniejszych przypadkach lekarz może skierować do otolaryngologa. Szczególnie gdy zakażenie objęło gardło lub przełyk. Prawidłowe leczenie wymaga diagnozy i dobrania odpowiednich leków.
Czy leki bez recepty pomogą na grzybicę jamy ustnej?
Niektóre łagodne przypadki mogą zareagować na leki bez recepty. Zazwyczaj jednak potrzebne są silniejsze leki na receptę. Wizyta u lekarza jest zalecana. Lekarz postawi diagnozę i dobierze skuteczną terapię.
