Co to jest próchnica butelkowa?
Próchnica butelkowa atakuje zęby mleczne. Dotyka niemowląt i małych dzieci. Choroba dotyczy głównie dzieci do czwartego roku życia. Inne nazwy to próchnica wczesna lub kwitnąca. Próchnica butelkowa jest poważnym problemem zdrowotnym. To jeden z głównych powodów leczenia stomatologicznego dzieci.
Choroba jest bakteryjną infekcją. Ma charakter wieloczynnikowy. Bakterie z rodziny streptokoków odpowiadają za jej rozwój. Dotyka około 15% niemowlaków i dzieci do lat trzech. Blisko 48% dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym ma ten problem.
Jak powstaje próchnica butelkowa – przyczyny
Próchnica butelkowa ma ścisły związek ze sposobem karmienia. Choroba rozwija się przez częsty kontakt zębów z cukrami. Długotrwały kontakt z płynami zawierającymi cukry sprzyja próchnicy. Dzieci regularnie kładzione spać z butelką są szczególnie narażone. Produkcja śliny jest zredukowana podczas snu. To prowadzi do szybszej demineralizacji szkliwa.
Cztery czynniki wpływają na rozwój próchnicy. Są to podatność, płytka bakteryjna, węglowodany i czas. Bakterie streptokoki wytwarzają kwasy. Kwasy te niszczą szkliwo zębów. Im więcej cukru mają bakterie, tym więcej kwasów produkują. Cukry w napojach i sztucznym mleku przyspieszają problemy z zębami. Próchnica butelkowa może dotknąć także dzieci karmione piersią. Ryzyko jest jednak wyższe u dzieci karmionych sztucznie. Dzieci pijące z kubków-niekapków też są narażone.
Próchnica butelkowa – objawy i jak wygląda?
Objawy próchnicy butelkowej pojawiają się w jamie ustnej. Początkowo widać białe plamki i smugi na zębach. Następnie pojawiają się brązowawe lub czarne odbarwienia. Najbardziej charakterystyczną oznaką są czarne zęby u dziecka. Zmiany próchnicze pojawiają się zwykle najpierw na górnych siekaczach. Dotyczą okolicy dziąseł. Pierwsze ubytki zajmują najczęściej jedynki.
Czarne kropki na mleczakach miewają już niemowlęta. Pojawiają się u nich, gdy dopiero co wyrżnęły się pierwsze zęby. Objawy tej choroby mogą pojawić się bardzo wcześnie. Próchnica butelkowa u niemowląt może rozwijać się szybko. Przebieg próchnicy w zębach mlecznych jest bardzo dynamiczny.
Skutki nieleczonej próchnicy butelkowej
Nieleczona próchnica butelkowa prowadzi do wielu groźnych konsekwencji. Brak odpowiedniej higieny i leczenia spowoduje poważne zmiany w uzębieniu. Może prowadzić do przedwczesnej utraty zębów mlecznych. Utrata zębów mlecznych zakłóca rozwój mowy. Wpływa także na wyrzynanie się zębów stałych. Nieleczona próchnica prowadzi do problemów z wyrzynaniem zębów stałych. Powoduje również wady zgryzu.
Konsekwencje dla zdrowia dziecka są poważne. Należą do nich ból i dyskomfort. Możliwe są problemy z odżywianiem. Nieleczone zęby mogą stać się źródłem zakażeń. Próchnica może zaatakować stałe zęby. Przyczynia się do przedwczesnej utraty mlecznych. Ma negatywny wpływ na samoocenę dziecka. Prowadzi do problemów z rozwijaniem zdrowych zębów stałych. Niesie długoterminowe konsekwencje dla zdrowia ogólnego.
Mleczaków nie wolno zaniedbywać. Rezerwują one miejsce dla zębów stałych.
Jak leczyć próchnicę butelkową?
Leczenie próchnicy butelkowej zębów zależy od jej stadium. W początkowym stadium można stosować preparaty fluorkowe. Zaleca się wykonywanie fluoryzacji. Fluoryzacja szkliwa wzmacnia zęby. Preparaty zawierające hydroksyapatyt lub związki wapnia też są pomocne. W bardziej zaawansowanych przypadkach stosuje się lapisowanie. Impregnacja azotem srebra (lapisowanie) zatrzymuje rozwój próchnicy. Zabieg impregnacji powtarza się 5 razy. Powtarza się go w tygodniowych odstępach.
Stosuje się także inne metody leczenia. Należą do nich ozonowanie zębów. Możliwe jest leczenie laserowe. Używa się piaskarki abrazyjnej do usuwania zmienionych tkanek. W przypadku dużych ubytków konieczne jest ich wypełnienie. Tylko dentysta może ocenić stan zębów. Używa do tego specjalistycznych narzędzi.
Prezentowanych informacji o charakterze medycznym nie należy traktować jako wytycznych postępowania medycznego w stosunku do każdego pacjenta.
Jak zapobiegać próchnicy butelkowej – profilaktyka
Zapobieganie próchnicy butelkowej jest kluczowe. Wprowadź zasady higieny jamy ustnej od najmłodszych lat. Bezzębne dziąsła przemywaj wacikiem. Nasącz go przegotowaną wodą. Pierwsze ząbki czyść specjalną szczoteczką. Używaj szczoteczki dla niemowląt. Myj dziąsła i ząbki dziecka od momentu pojawienia się pierwszych ząbków. Szczotkuj zęby pastą z fluorem. Rób to minimum 2 razy dziennie. Stosuj pastę w odpowiednim stężeniu. Profilaktyka domowa powinna być kontrolowana przez rodziców.
Ogranicz zawartość cukrów prostych w diecie dziecka. Unikaj podawania napojów zawierających cukry. Zastąp je niegazowaną wodą. Unikaj soków owocowych i słodzonych herbatek. Wybieraj zdrowe przekąski. Mogą to być świeże owoce. Ogranicz czas karmienia butelką. Nie doprowadzaj do zasypiania przy butelce. Nie pozwalaj maluszkowi zasypiać z butelką. Unikaj zasypiania z jedzeniem w ustach. Zachęcaj dziecko do picia z kubka. Rób to już od pierwszego roku życia. Nie zarażaj dziecka bakteriami próchnicy. Unikaj całowania dziecka w usta. Nie oblizuj podawanych sztućców i naczyń.
Regularnie odwiedzaj z maluchem stomatologa. Pierwsza wizyta powinna odbyć się między 6. a 12. miesiącem życia. Później odwiedzaj dentystę przynajmniej raz na pół roku. Regularne wizyty pomagają w diagnostyce i leczeniu.
Oto kluczowe sugestie profilaktyczne:
- Myj dziąsła i zęby dziecka od pojawienia się pierwszych ząbków.
- Unikaj soków owocowych i słodzonych herbatek.
- Podawaj dziecku wodę jako główny napój.
- Nie pozwalaj maluszkowi zasypiać z butelką zawierającą pokarm.
- Regularnie odwiedzajcie dentystę.
Pytania i odpowiedzi
Czym dokładnie jest próchnica butelkowa?
Próchnica butelkowa to rodzaj próchnicy zębów. Rozwija się przez częsty kontakt zębów z cukrami. Cukry te są zawarte w płynach pite przez dziecko z butelki. Problem dotyczy zwłaszcza picia w nocy.
Jakie są pierwsze symptomy próchnicy butelkowej?
Pierwsze symptomy to białe plamki na zębach. Pojawiają się u nasady zębów. Mogą stać się ciemniejsze. Dzieje się tak, gdy stan próchnicy się pogorszy.
Czy próchnica butelkowa jest odwracalna?
W początkowej fazie próchnica może być odwracalna. Dotyczy to etapu, gdy widać tylko białe plamki. Pomaga odpowiednie leczenie fluorowe.
Jak często powinienem zabierać dziecko do dentysty?
Zaleca się pierwszą wizytę w ciągu pierwszego roku życia. Później odwiedzaj dentystę przynajmniej raz na sześć miesięcy. Postępuj zgodnie z zaleceniami stomatologa.
