Sedacja w stomatologii – leczenie bez lęku i bólu

Czym jest sedacja?

Sedacja to metoda farmakologicznego uspokojenia pacjenta. Polega na obniżeniu aktywności mózgu. Środki sedatywne wprowadzają w stan głębokiego relaksu. Efekt sedacyjny oznacza uspokojenie i zmniejszenie lęku. Sedacja nie powoduje utraty przytomności. Pacjent zazwyczaj zachowuje świadomość. Sedacja to procedura powszechnie stosowana w medycynie. Wykorzystuje się ją przed zabiegami diagnostycznymi. Pomaga także podczas procedur leczniczych. Sedacja nie zastępuje znieczulenia. Jest jego uzupełnieniem lub alternatywą. Celem sedacji jest bezpieczeństwo pacjenta. Minimalizuje ból fizyczny. Zwiększa komfort psychiczny. Kontroluje lęk i niepokój. Pomaga zmniejszyć uraz psychiczny. Umożliwia kontrolę nad ruchami pacjenta. Sedacja to prosta procedura medyczna. Pozwala pacjentowi na spokojny stan podczas zabiegu.

Rodzaje sedacji

Sedację można podzielić na kilka typów. Podział zależy od głębokości działania. Wyróżnia się sedację płytką. Istnieje także sedacja umiarkowana. Najgłębszy poziom to sedacja głęboka. Różnią się one stopniem świadomości pacjenta. Różne są też stosowane metody podania leków. Sedacja może być wziewna. Można podać ją dożylnie. Czasem stosuje się podanie doustne. Spotyka się też metody domięśniowe. Rzadziej używa się podania doodbytniczego. O rodzaju sedacji decyduje lekarz. Konsultuje to z pacjentem. W przypadku dzieci rozmawia z rodzicem.

• Sedacja wziewna
• Sedacja dożylna
• Sedacja doustna
• Sedacja domięśniowa
• Sedacja doodbytnicza
• Sedacja minimalna
• Sedacja umiarkowana
• Sedacja głęboka

Sedacja wziewna – "gaz rozweselający"

Sedacja wziewna jest często stosowana w stomatologii. Polega na wdychaniu mieszaniny gazów. Stosuje się podtlenek azotu i tlen. Podtlenek azotu to N2O. Jest bezbarwny i bezwonny. Gaz rozweselający działa uspokajająco. Redukuje napięcie i lęk. Może działać przeciwbólowo. Pacjent wdycha gaz przez specjalną maseczkę. Wprowadza to pacjenta w stan odprężenia. Sedacja wziewna nie pozbawia świadomości. Pacjent pozostaje przytomny. Może jednak nie pamiętać zabiegu. Umożliwia to przejście zabiegu bez stresu. Gaz rozweselający jest stosowany w stomatologii. Używa się go też w położnictwie. Pierwsze użycie gazu w stomatologii udokumentowano w 1844 roku. Pionierem był amerykański dentysta Horacy Weels. W Polsce sedację wziewną wykorzystano po raz pierwszy w 1995 roku. Gaz przedostaje się do mózgu bardzo szybko. Działa już po około 15 sekundach. Około 10% pacjentów nie poddaje się działaniu gazu. Nowoczesne urządzenia do sedacji wziewnej mają systemy bezpieczeństwa.

Sedacja głęboka i dożylna

Sedacja głęboka jest intensywniejsza. Wymaga podania leków dożylnych. Pacjent jest w stanie głębokiego relaksu. Jest zbliżona do znieczulenia ogólnego. Różni się jednak sposobem aplikacji leków. W sedacji pacjent zachowuje odruchy obronne. Narkoza wyłącza te odruchy. Krótkotrwałe dożylne znieczulenie ogólne stosuje się ambulatoryjnie. Leki podaje się przez wenflon. Stosowane leki to między innymi midazolam. Używa się też propofol czy ketaminę. Lekarz monitoruje stan pacjenta.

Kiedy stosuje się sedację w stomatologii?

Sedacja jest polecana pacjentom z silnym lękiem. Prawie połowa badanych odczuwa umiarkowany lub wysoki lęk. W USA 10-20% dorosłych unika leczenia. Nawet 20% zabiegów u dzieci nie odbywa się z powodu lęku. Sedacja pomaga przełamać strach przed dentystą. Jest często warunkiem leczenia u dzieci. Stosuje się ją przy długich zabiegach. Pomaga podczas chirurgicznego usuwania zębów. Jest użyteczna w implantologii. Sprawdza się przy wrażliwym odruchu wymiotnym. Sedacja wziewna jest zalecana dla dzieci. Pomaga też pacjentom z lękiem. Sedacja głęboka jest dla pacjentów z ekstremalną dentofobią.

Statystyki dotyczące lęku przed dentystą.

• Silna dentofobia
• Długi czas trwania zabiegu
• Wrażliwy odruch wymiotny
• Chirurgiczne usuwanie zębów
• Implantologia
• Leczenie stomatologiczne u dzieci

Sedacja u dzieci

Dzieci to pacjenci wymagający szczególnej uwagi. Mają najniższą tolerancję błędów. Dotyczy to głębokiej sedacji. Dzieciom często brakuje umiejętności współpracy. Są bardziej podatne na zatrzymanie akcji serca. Problem ten wynika z układu oddechowego. Co 12. mały pacjent doświadcza zdarzeń niepożądanych. Są one związane z sedacją. Najczęstsze problemy to jakość sedacji. Dotyczą też doświadczeń pacjenta. Sedacja jest często niezbędna do leczenia dzieci. Sedacja wziewna jest bezpieczna dla najmłodszych. Dziecko jest w kontakcie z lekarzem. Zabieg sedacji wziewnej jest bezbolesny. Sedację wziewną stosuje się często u dzieci. Można ją stosować od 3. roku życia. Niektóre źródła podają wiek 4 lat. W badaniu w klinice w Houston 55% przypadków głębokiej sedacji dotyczyło dzieci poniżej 6 lat.

Dzieci są niestety bardziej niż dorośli pacjenci podatne na zatrzymanie akcji serca spowodowane przez układ oddechowy.

Najczęstszym problemem wśród dzieci były zdarzenia związane z jakością sedacji i doświadczeniami pacjenta.

• Wybierać kliniki z wyspecjalizowanymi lekarzami.
• Nie naciskać na pacjenta, który nie chce współpracować podczas pierwszej wizyty.

Bezpieczeństwo sedacji, skutki uboczne i przeciwwskazania

Wielu pacjentów pyta: czy sedacja jest bezpieczna? Sedacja to nowoczesna procedura. Stosuje się ją miliony razy na świecie. Jest łagodniejsza dla organizmu niż znieczulenie ogólne. Większość pacjentów czuje się dobrze po zabiegu. Skutki uboczne sedacji wziewnej są zazwyczaj niegroźne. Mijają szybko, często w 5 minut. Możliwe skutki uboczne to zaburzenia oddychania. Może wystąpić spadek ciśnienia. Czasem pojawiają się zaburzenia rytmu serca. Rzadko dochodzi do utraty przytomności. Możliwa jest reakcja alergiczna na leki. Monitorowanie podstawowych funkcji życiowych jest kluczowe. Nowoczesne urządzenia mają systemy bezpieczeństwa. Procedura sedacji nie jest dla każdego. Istnieją pewne przeciwwskazania.

Możliwe skutki uboczne

• Reakcja alergiczna na leki
• Zaburzenia oddychania (np. bezdech, niedrożność dróg oddechowych)
• Spadek ciśnienia tętniczego (hipotensja)
• Zaburzenia rytmu serca
• Utrata przytomności

Przeciwwskazania do sedacji

Nie stosuje się sedacji u wszystkich pacjentów. Wiele przeciwwskazań dotyczy sedacji wziewnej. Należą do nich choroby układu oddechowego. Przeciwwskazaniem jest nieżyt nosa. Dotyczy to też skrzywienia przegrody nosowej. Ostre zakażenie dróg oddechowych wyklucza sedację wziewną. Przeciwwskazaniem jest obturacyjna choroba płuc. Problemy z sercem też są ważne. Niewydolność serca to przeciwwskazanie. Dotyczy to też niekontrolowanego nadciśnienia. Ważne są choroby neurologiczne. Stwardnienie rozsiane jest przeciwwskazaniem. Niektóre choroby psychiczne również. Ciąża, zwłaszcza pierwszy trymestr, to przeciwwskazanie. Uzależnienia od alkoholu czy narkotyków. Miastenia jest na liście przeciwwskazań. Otyłość może stanowić problem. Trudne drogi oddechowe są przeciwwskazaniem. Wiek poniżej 6. miesiąca życia lub powyżej 70. roku życia może być przeciwwskazaniem.

• Choroby układu oddechowego (np. ostre infekcje, nieżyt nosa, obturacyjna choroba płuc)
• Problemy kardiologiczne (np. niewydolność serca, niekontrolowane nadciśnienie)
• Choroby neurologiczne (np. stwardnienie rozsiane)
• Niektóre choroby psychiczne
• Uzależnienia (alkohol, narkotyki)
• Ciąża (szczególnie pierwszy trymestr)
• Alergia na stosowane środki sedacyjne

Jak przygotować się do sedacji?

Przygotowanie do sedacji jest proste. Należy być na czczo. Unikaj jedzenia stałych pokarmów na sześć godzin przed zabiegiem. Nie pij płynów na dwie godziny przed. Zminimalizuje to ryzyko odruchu wymiotnego. Przed i po zabiegu nie spożywaj alkoholu. Omów swoje obawy zdrowotne z dentystą. Poinformuj o wszystkich chorobach. Wymień przyjmowane leki. Zorganizuj transport po zabiegu. Środki farmakologiczne działają jeszcze kilka godzin. Zaleca się opiekę osoby towarzyszącej.

• Pozostań na czczo (6 godzin bez jedzenia, 2 godziny bez picia).
• Unikaj alkoholu przed i po zabiegu.
• Poinformuj lekarza o stanie zdrowia i lekach.
• Zorganizuj transport powrotny.
• Zapewnij sobie opiekę osoby towarzyszącej po zabiegu.

Ile kosztuje sedacja w stomatologii?

Koszt sedacji zależy od jej rodzaju. Zależy też od czasu trwania zabiegu. Sedacja wziewna jest zazwyczaj tańsza. Cena sedacji wziewnej zaczyna się od około 150 zł. Może wynosić od 150 do 400 zł za sesję. Koszt 30 minut sedacji wziewnej to 150-200 zł. Sedacja dożylna jest droższa. Jej koszt waha się od 500 do 1500 zł. 30 minut sedacji głębokiej może kosztować około 600 zł.

Rodzaj sedacji	Orientacyjny koszt
Sedacja wziewna (za sesję)	150 - 400 zł
Sedacja wziewna (za 30 minut)	150 - 200 zł
Sedacja dożylna (za sesję)	500 - 1500 zł
Sedacja głęboka (za 30 minut)	Ok. 600 zł